Waarom stierven mijn bijen?

De bijen spelen een essentiële rol in ons ecosysteem. Ze zijn verantwoordelijk voor de voortplanting van meer dan 80% van de plantensoorten en spelen een rol in de productie van meer dan driekwart van de gewassen in de wereld (de meerderheid van de fruit-, groente-, oliehoudende en eiwithoudende gewassen, noten, specerijen en stimulerende middelen), vertegenwoordigen 10% van de omzet van de wereldwijde landbouw en genereren 153 miljard euro per jaar.

In de afgelopen tien jaar is de bijenpopulatie sterk afgenomen, met een volledige verdwijning in sommige gebieden. Het fenomeen van het "kolonieverliessyndroom" of CCD ("colony collapse disorder") veroorzaakt plotseling in de kasten een verdwijning van de bijen zonder dat er in de buurt een kadaver wordt gevonden.

Dit syndroom is zeer zorgwekkend vanwege de ecologische betekenis van de bij als bestuiver. In Frankrijk verdwijnen jaarlijks bijna 30% van de bijenkasten. In tien jaar tijd zijn 15.000 imkers gestopt met hun activiteiten.

Deze cijfers zijn des te zorgwekkender als we zien dat in een regio in China de bijen volledig zijn verdwenen door het intensieve gebruik van pesticiden.

In feite zijn bijen de eerste slachtoffers van pesticiden, en in het bijzonder van neonicotinoïde insecticiden. Terwijl artikel 125 van de wet nr. 2016-1087 van 8 augustus 2016 voor de heroverwinning van de biodiversiteit, de natuur en het landschap het gebruik van neonicotinoïden voor de behandeling van zaden verbood met ingang van 1 september 2018, met mogelijke aanpassingen tot 1 juli 2020, zijn imkers zeer bezorgd over de beslissing van het Nationaal Agentschap voor Voedsel-, Milieu- en Arbeidsveiligheid (ANSES) om op 27 september 2017 twee nieuwe insecticiden toe te staan met als werkzame stof sulfolaxaflor. Deze producten hebben een reëel effect op het zenuwstelsel van insecten, waardoor hun disfunctie en mortaliteit toenemen, waardoor bijenkoloniën worden verwoest.

De honingproductie is de afgelopen twintig jaar gedaald en is gehalveerd, de sterftecijfers van bijen kunnen zelfs oplopen tot 80% in sommige kasten.

Dode bijen door varroa

Dode bijen door varroa worden vaak in groepjes gevonden op de bodem van de kast. Ze kunnen ook worden gevonden in het broed, waar de varroa's zich voeden met de larven.

Dode bijen door varroa vertonen vaak tekenen van ondervoeding, zoals vergroeide vleugels of gezwollen buiken. Ze kunnen ook tekenen van ziekten vertonen, zoals nosemose of Amerikaanse broedwormziekte.

Het is belangrijk om bijenkorven zorgvuldig te controleren op tekenen van varroa-infestatie. Imkers kunnen methoden gebruiken zoals het controleren van het broed of het tellen van dode varroa's op de bodem van de kast om de omvang van de infestatie te beoordelen.

Varroa-infectiegraad in Europa

De varroa-infectiegraad in Europa is sinds de introductie van de parasiet in Europa in de jaren 1970 voortdurend toegenomen. In 2024 wordt geschat dat meer dan 90% van de Europese bijenvolken zijn besmet met varroa.

De infectiegraad varieert van land tot land, maar is over het algemeen hoger in landen in het zuiden van Europa, waar de klimatologische omstandigheden gunstiger zijn voor de ontwikkeling van de parasiet.

In Frankrijk, bijvoorbeeld, wordt de gemiddelde infectiegraad geschat op 3,5%, maar kan deze oplopen tot 10% in het zuiden van het land.

Factoren die bijdragen aan de toename van de varroa-infectiegraad zijn:

• Klimaatverandering, die de ontwikkeling van de parasiet bevordert
• Afname van de diversiteit aan drachtplanten, die de bijen minder bronnen biedt
• Het gebruik van varroabestrijdingsmethoden die op de lange termijn niet effectief zijn

Het aantal dode bijen door varroa varieert afhankelijk van verschillende factoren, waaronder:

• De ernst van de infectie
• De resistentie van de bijen tegen de infectie
• De omgevingsomstandigheden

Over het algemeen wordt geschat dat een bijenvolk dat is geïnfecteerd met varroa tot 30% van zijn populatie per jaar kan verliezen. In de meest ernstige gevallen kan de infectie leiden tot de dood van het hele volk.

Hoe varroabesmetting voorkomen?

Er zijn verschillende manieren om varroabesmetting te voorkomen. De beste praktijken zijn:

Monitoring

Imkers moeten hun bijenvolken regelmatig inspecteren, minstens één keer per maand. Ze kunnen een methode gebruiken die "broedcontrole" wordt genoemd om varroa's te detecteren. Deze methode houdt in dat het broed, het deel van de korf waar de bijen hun eieren leggen, wordt onderzocht om volwassen varroa's en varroa-eieren te zoeken.

Gezondheid van de volken

Gezonde bijenvolken zijn beter bestand tegen infecties en infestaties. Imkers kunnen de gezondheid van hun volken verbeteren door ze een gezonde leefomgeving te bieden, door bloeiende planten in de buurt van de kasten te planten en door de bijen een toereikende water- en voedselvoorziening te bieden.

Preventieve bestrijdingsmethoden

Er zijn verschillende preventieve bestrijdingsmethoden tegen varroa. Het gebruik van het middel Stop Varroa is het meest effectief. Imkers kunnen ook biologische bestrijdingsmethoden, zoals varroa-aaltjes, gebruiken om varroa-populaties te beheersen.